Termika
O długości naszego lotu a odłegłości, na którą nam się uda dolecieć decyduje kilka naszych umiętności: Zdolność odnalezienia wznoszenia, umiętność wykręcenia się w kominie termicznym i ocena znalezienia kolejnego komina oraz wyznaczenie najlepszego toru lotu.
Diagram aerologiczny
Jednym z podstawowych warunków do powstania termiki jest równowaga chwiejna. To znaczy, że temperatura powietrza powinna z wysokością spadać co najmniej o 1ºC/100 m.
Prędkość spadku temperatury z wysokością ma zasadniczy wpływ na rozmiar, kształt i prękość wznoszenia komina termicznego.
Balon meteorologiczny wynosi ku górze przyrządy, które mierzą wysokość, temperaturę oraz wilgotność powietrza, prędkość i kierunek wiatru i ciśnienie atmosferyczne. Owe wartości nadaje za pomocą nadajnika radiowego do naziemnej stacji meteorologicznej, gdzie z nich powstaje wykres, nazywany diagramem aerologicznym. Kiedy powietrze oziębi się do temperatury punktu rosy, para wodna ulegnie kondensacji i zbuduje się chmura.
Z diagramu aerologicznego możemy pobrać sporo informacji, ważnych dla latania, takich jak:
jaka będzie stratyfikacja powietrza (rzeczywisty przebieg temperatury z wysokością), tzn. jak silna może być termika, czy będą się budować chmury budowy pionowej typu Cumulus oraz jak wysoko będą ich podstawy i szczyty. Określa też jakie jest prawdopodobieństwo burz, kiedy występuje słaba górna warstwa inwersyjna.
Zjawisko adiabatyczne, spadek temperatury wraz z wysokością
Średni spadek temperatury z wysokościa w troposferze wynosi 0,65° C/100 m .
Adiabata sucha
Nazywana jest też stanem równowagi dla powietrza suchego.Określa ona zmianę temperatury z wysokością powietrza nienasyconego parą wodną i wynosi 1,00 °C/100 m .
W ten sposób oziębia się powietrze podczas wznoszenia wskutek termiki lub wiatru wiejącego wokół przeszkody. Na większej wysokości jest niższe ciśnienie, tzn. powietrze się rozciąga i jego temperatura maleje.
Adiabata wilgotna
Nazywana jest też stanem równowagi dla powietrza w warunkach nasycenia. Powietrze nasycone parą wodną oziębia się wolniej, bowiem kondensacja pary wodnej go trochę ogrzewa. Wynosi ona 0,60 °C/100 m.
Stratyfikacja
Równowaga stała (powietrze stabilne)
Jeśli temperatura wraz z wysokością spada wolniej niż o 1ºC/100 m, to powietrze unoszące się ku górze bedzie chłodniejsze od swojej okolicy. Dlatego będzie też i cięższe i nie będzie miało powodu do samowolnego unoszenia się.
Równowaga obojętna (powietrze indyferentne)
Gdy stratyfikacja dokładnie kopiuje suchą adiabatę, nazywamy ją równowagą obojętną. W takich warunkach kominy budują się później, dopiero kiedy powietrze przy powierzchni Ziemi przegrzeje się wyrażnie na większej przestrzeni i w mocniejszej warstwie. Powietrzu do oderwania się od powierzchni Ziemi potrzebny jest impuls zewnętrzny (np. poryw wiatru), lecz komin w takich warunkach będzie szeroki i spokojny.
Równowaga chwiejna (powientrze niestabilne)
Gdy temperatura z wysokością maleje szybciej niż o 1ºC/100 m, to okolica unoszącego się powietrza będzie zimniejsza, tzn. powietrze to będzie lżejsze i będzie miało ciągłą tendencję do wznoszenia się. Termika z wysokoscią nasila się, bo różnica temperatury między powietrzem w kominie i okolicą rośnie.
W ciągu roku charakter termiki zwykłe się zmienia. Wiosenna termika jest ostra, ponieważ powierzchnia Ziemi jest mocno nagrzewana na skutek ostrego promieniowania słonecznego, lecz temperatura powietrza z wysokością gwałtownie spada. Latem jest spokojniejsza, gdyż spadek temperatury z wysokością już nie jest tak wyraźny. Na jesień słabnie całkowicie wraz z osłabianiem się promieniowania słonecznego.
Zmiany równowagi
O powstaniu termiki decyduje gradient temperatury w warstwie najbliżej podłoża. Powstające tam prądy wznoszące mogą następnie przechodzić przez obszar o mniejszym gradiencie, równowadze obojętnej lub nawet stałej, przy czym następuje ich stopniowe hamowanie. Odwrotnie, pod podstawą chmury i w chmurze zwykłe wznoszenie nasila się, wskutek wolniejszego oziębiania się powietrza nad poziomem kondensacji.
Termika bezchmurna
Powstaje gdy powietrze jest mało wilgotne. Komin zatrzyma się na górnej warstwie inwersyjnej zanim powietrze w nim oziębi się do temperatury punktu rosy.
Poziom kondensacji
Jest wysokością, w której powietrze oziębi się do temperatury punktu rosy i para wodna zacznie się kondensować. Na tej wysokości powstaje podstawa chmury. Powietrze unosi się dalej i w chmurze, dopóki nie zatrzyma się w górnej warstwie inwersyjnej, Ową warstwę nazywamy poziomem zmętnienia.
Poziom zmętnienia
Tworzony jest przez warstwę inwersyjną znajdującą się na pewnej wysokości, w której dochodzi do równowagi stałej. W trakcie krótkiego czasu temperatury w kominie i okolicy zrównaja się i komin nie ma już bodżca do kolejnego unoszenia się.
Kiedy inwersja wysokościowa będzie słaba czy tylko w cienkiej warstwie (lub nie będzie jej w ogóle), w takich warunkach szczyt chmury zatrzyma się dopiero napotykając ostatni istniejacy poziom zmętnienia – inwersję temperatury nad tropopausą. Wtedy budować będą się burze.
Inwersja przyziemna
Powstaje najczęszciej zimą, lub pod koniec lata nad ranem, spowodowana wypromieniowaniem. Zimne i przez to też cięższe powietrze, oziębione od powierzchni Ziemi, trzyma się nad nią (zwykle w dolinach lub nad nizinami) nad nim leży powietrze cieplejsze. Stratyfikacja jest wyraźnie stabilna, co nie pozwala szybkiemu rozbiciu inwersji. Zimowa inwersja przyziemna trwa zwykle przez dłuższy czas, bo w niej tworzące się mgły niepozwalają i tak słabemu promieniowaniu słonecznemu ogrzewać powierzchnię Ziemi. Taką sytuację zwykłe zmieni dopiero przejście frontu atmosferycznego.
Reakcja paralotni w termice
Przy wlatywaniu do komina termicznego czasza zaczyna być opływana prądem powietrza od dołu, co powoduje gwałtowny wzrost kąta natarcia. Ów moment podobny jest do sytuacji, gdy pilot gwałtownie zaciągnie sterówki. Czasza zwolni i pilot dzięki swojej bezwładności zaczyna ją wyprzedzać.
Poprawna reakcja na wlot do wznoszenia
Jest odpuszczenie sterówek i nie hamowanie skrzydła. Należy poczekać na następny słaby wystrzał, to znaczy wyprzedzenie skrzydła. Dopiero wtedy lekko przyhamować skrzydło i skupić się na kreceniu komina.
Wylatywanie z komina
Kiedy wylatujemy z komina, na skutek gwałtownego obniżenia kąta natarcia dochodzi do mniejszego lub większego wystrzału skrzydła. Należy krótko przyhamować skrzydło i w ten sposób zapobiec przypadkowemu podwinęciu krawędzi natarcia.